Kritisch publiek op drukke avond over energietransitie

Het programma

Ze zijn vrij massaal opgekomen en laten zich ook duidelijk horen: de eerste ‘slachtoffers’ van de nog maar net begonnen gemeentelijke zoektocht naar locaties voor respectievelijk windmolens en zonnepanelen. De bezoekers uit Wijbosch: tegen de mogelijke windmolens in het Wijboschbroek; die uit Keldonk: tegen een initiatief om daar op particuliere landbouwgrond zonnepanelen te plaatsen en die uit Eerde: tegen de vier windmolens langs de A50, illustreren overduidelijk dat de noodzakelijke zoektocht naar alternatieve energiebronnen en aanvaardbare woon- en leefomstandigheden hier en daar keihard botsen.

Voor een gehoor van rond de zestig mannen en vrouwen opent PvdA-fractievoorzitter in de gemeenteraad van Meierijstad – Sikko Oegema – de avond. Hij vertelt dat de directie aanleiding voor deze avond het verschijnen is van de nota met de misleidende titel ‘De toekomst van zon en wind in Meierijstad’.
Deze nota behandelt de wijze waarop de gemeente zon en wind wil gebruiken voor alternatieve energiewinning. De nota formuleert voorwaarden die gebieden geschikt maken voor het plaatsen van zonnepanelen en verkent mogelijke zoekgebieden voor het plaatsen van windmolens.
Oegema benadrukt “de negatieve gevolgen van de keuzes nu voor de generaties na ons” te willen voorkomen en hij maakt ook duidelijk dat zijn fractie nog geen definitieve standpunten heeft ingenomen. Wel al laat hij weten “kritisch te staan tegenover het plaatsen van windmolens in het Wijboschbroek.”

PvdA-statenlid Stijn Smulders

Stijn Smeulders

De fractievoorzitter van de PvdA in de Provinciale Staten van Noord-Brabant, Stijn Smeulders plaatst een en ander in een breder perspectief. Hij stelt de RES (Regionale Energie Strategie) aan de orde. Het blijkt een programma waarin alleen de regionale verantwoordelijkheden met betrekking tot de overstap naar niet-fossiele brandstoffen zijn geregeld, zowel inhoudelijk als ook in tijd uitgezet.

De inbreng van landbouw, mobiliteit en industrie blijven buiten dit bestek, omdat op dit gebied de landelijke overheid een centrale rol speelt.
Er zijn dertig ‘energie-regio’s’, waarvan vier in Brabant: West, Midden, Zuid-Oost en Noord-Oost. De gemeente Meierijstad maakt deel uit van de laatstgenoemde, samen met onder meer de gemeenten Oss, Den Bosch en Uden. Volgens Smeulders loopt Meierijstad in dat geheel “voorop”.
Smeulders schetst ook een globaal tijdspad: juni 2020 moet het concept-RES er liggen, maart 2021 moet versie1.0 vastgesteld zijn, elk jaar daarna volgt een evaluatie en eventueel ook een aanpassing en in 2025 moeten alle vergunningen rond zijn.

In de presentatie gaat hij ook in op de verwachte energiebehoefte van Meierijstad in 2050. Die ligt, zo berekenen deskundigen, bij een inwonertal van rond de 90.000 op 5751 Terrajoule (Tj). Ter vergelijking, in 2016 gebruikte Meierijstad, toen met 80.000 inwoners 9870 Tj. De forse energiebesparing (42%) moet onder meer komen door maatregelen als bijvoorbeeld woningisolatie en energiebesparing op huishoudelijke apparatuur en verlichting.
De dan nog benodigde energie moet volgens de plannen voor het grootste deel komen van de zon (4019 Tj), bij de windmolens gaat het om 731 Tj. Andere mogelijke energie-leveranciers zijn (hernieuwbaar) gas, diverse vormen van warmte-opwekking en biomassa. Eén van de bezoekers vraagt tijdens de presentatie aandacht voor de mogelijkheden van waterstof, maar daarover wordt in de nota niet gesproken: nog teveel onzekerheden.
Om zon en wind in voldoende mate te kunnen gebruiken denken de onderzoekers 914 hectare aan zonnevelden en 35 windmolens nodig te hebben.

Over de positie van de PvdA in dit geheel formuleert Smeulders een aantal uitgangspunten: het klimaat redden, lasten eerlijk verdelen, gezonde woonomgeving voor iedereen en een eerlijke energietransitie.

De zaal roert zich

Na het betoog van Stijn Smulders neemt Sikko Oegema nogmaals het woord. Hij houdt de zaal voor dat de gemeenteraad van Meierijstad deze eerste volledige week van februari besluit over een ‘afwegingskader voor zonneparken’ en een ‘globale verkenning voor de plaats van windparken’. Daarbij gelden drie belangrijke hoofdprincipes: het landschap is leidend, de meerwaarde is nodig en participatie is vereist. Hoewel de fractievoorzitter erg zijn best doet deze uitgangspunten te verhelderen, blijft dat toch wat hangen, vooral ook omdat de zaal zich er nu ook fors tegenaan gaat bemoeien.

Uiteraard blijken de bezoekers uit Keldonk, Wijbosch en Eerde unaniem de nu bekende plannen af te wijzen. Die uit Keldonk zijn overvallen door het bericht in de krant dat een tweetal boeren hun landerijen hebben verhuurd aan een maatschappij die er via zonnepanelen energie wil gaan opwekken. Die uit Wijbosch verzetten zich tegen de mogelijke komst van windmolens in de Wijboschbroek. En die rond de plek waar 4 windmolens moeten verschijnen langs de A50 bij Veghel en Eerde, op initiatief van een aantal grotere bedrijven, doen hetzelfde.
Met elkaar vrezen ze voor veiligheid en gezondheid, concluderen ze te weinig aandacht voor alternatieven als waterstof, verzetten ze zich ook tegen de nogal gemakkelijk gangbare opvatting dat hun protesten vooral zijn ingegeven door ‘Nimby’ (not in my backyard) en bestaat er grote twijfel aan financiering en betaalbaarheid van een en ander.
Maar wat vooral ook heel erg steekt, is dat plannen worden gepresenteerd als was het al vaststaand beleid, dat ze op geen enkele wijze betrokken zijn geweest bij het invullen van die plannen en dat er ook op geen enkele manier wordt aangegeven hoe ze kunnen bijdragen aan verbeteringen dan wel alternatieven.