Laten we onze verantwoordelijkheid nemen! Niet nog meer varkens.

In de edities van Brabants Dagblad en Eindhovens Dagblad verscheen woensdag 12 juli een bijdrage van Willem van Laarhoven over de voorgenomen vestiging van een megastal voor 18.000 varkens in Nijnsel. Om zijn verhaal in een wat breder perspectief te plaatsen en de veronderstelde leesbaarheid te vergroten is het oorspronkelijke verhaal in die kranten ontdaan van de ‘PvdA-franje’ en ook ingekort. Wij plaatsen het oorspronkelijke verhaal.

Als sinds eind jaren tachtig is geprobeerd de varkensstapel in de hand te houden. Onhandelbare mestoverschotten, ammoniak, stank en later fijnstof, endotoxinen (resten van dode bacteriën en micro-organismen die bij inademing gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken) en ziekteverwekkers die op mensen over kunnen gaan (zoönosen), waren de aanleiding om groei en concentratie van bedrijven tegen te gaan.
Met de reconstructiewet werd geprobeerd wat meer structuur te brengen in het ‘varkenslandschap’, maar dat liep op niets uit.
Intussen mag er weer gegroeid worden. En waar groeit het? Juist, in Brabant en zeker in Meierijstad. Sinds 2005 zijn er in Brabant bijna een half miljoen varkens bijgekomen, waarvan zo’n 40% in Meierijstad! Het is dus niet vreemd dat inwoners zich zorgen maken over de komst van een extra stal met bijna 18.000 vleesvarkens. Ongeveer 8 keer zo groot als het gemiddelde varkensbedrijf.
Willem van Laarhoven van PvdA Meierijstad vindt dat we als gemeente onze verantwoordelijkheid hierin moeten nemen: niet nog meer varkens!

Gezondheid
Iedereen, inclusief de gezondheidsdienst en de huisartsen, maakt zich grote zorgen over de risico’s voor de gezondheid en het welbevinden van omwonenden. Het argument dat er geen formeel wetenschappelijk bewijs is dat de vestiging daar een risico voor de gezondheid oplevert, voldoet niet meer. De Q-koorts heeft ons geleerd dat voorkomen vele malen beter kan zijn dan genezen.
Daarom is het verantwoord om het zogenaamde voorzorgprincipe toe te passen. Het voorzorgsprincipe stelt dat in geval van dreiging van onherstelbare schade, het ontbreken van voldoende wetenschappelijk bewijs niet de reden mag zijn om maatregelen te nemen ter voorkoming van schade aan onder andere milieu en volksgezondheid. Het is ook veelzeggend dat onze huisartsen in een brief “in het belang van de gezondheid van onze inwoners” bij het college van Meierijstad aandringen op een verbod. Uniek en het getuigt van een grote maatschappelijke betrokkenheid.

Maatschappelijke verantwoordelijkheid
Er is een toenemende maatschappelijke weerstand tegen de zogenaamde megastallen. Een ondernemer heeft uiteraard het recht om te proberen een bedrijf te stichten, ook al is het een heel groot bedrijf. Een gemeente toetst aan regelgeving en procedures en moet goede argumenten hebben, gebaseerd op een gemeentelijke visie, om een initiatief te kunnen weigeren, maar daar ontbreekt het grotendeels aan.
Vandaar dat de provincie haar verantwoordelijkheid heeft genomen om de groei en intensivering een halt toe te roepen door geen grote bedrijven meer toe te staan. Op basis van die provinciale regelgeving had de toenmalige gemeente Sint-Oedenrode alsnog de rem er op kunnen zetten, maar van die mogelijkheid is jammer genoeg geen gebruik gemaakt, zodat we ons nu in deze situatie bevinden.
Een ondernemer met dit soort omvangrijke plannen had de enorme maatschappelijke weerstand ook kunnen zien aankomen en zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid kunnen nemen door de ‘menselijke maat’ aan te houden. Ook dat is nu niet het geval.

Mijlpalen voor een duurzame ontwikkeling
Intussen is het college van Meierijstad volop bezig met de uitwerking van de zogenoemde Mijlpalen van Meierijstad. Daarin wordt verwoord wat de coalitie wil in de komende jaren. Het document staat bol van de ambities en beloftes voor een gezonde en veilige omgeving, het woongenot, het welbevinden van onze inwoners en over de gewenste duurzame ontwikkeling.
Toch geeft het college in het omstreden raadsvoorstel rond de varkensstal aan dat er geen relatie is met de ‘Mijlpalen van Meierijstad’. Me dunkt dat er een relatie is! Hoe past een dergelijk varkensbedrijf binnen een duurzame visie voor Meierijstad? Weliswaar loopt de procedure voor de vestiging al veel langer, maar met de huidige inzichten zou de gemeente er toch meteen de rem op moeten zetten? Terug naar de menselijke maat: voor een normaal gezinsbedrijf is er zeker ruimte. Als we niet opletten staan we als Meierijstad straks te boek als het “epicentrum van de stront” in plaats van een duurzame place to be.

Claim
Sommige raadsleden in Meierijstad vrezen voor een mogelijke claim van een paar miljoen als het initiatief alsnog wordt geweigerd. Wat mij betreft mag een risico op een claim niet meespelen in de besluitvorming. Door de nieuwbouw van de enorme stal niet toe te staan, kun je immers vele jaren van ongenoegen voorkomen, voorkom je dat de gemeente als onbetrouwbare overheid wordt gezien, worden de gezondheid en het welbevinden van omwonenden bevorderd en het goede imago van Meierijstad bevorderd.
Er liggen daarnaast ook oplossingen voor een eventuele claim. De provincie heeft haar beleid, overigens zeer terecht, aangescherpt en ziet met lede ogen aan wat er in Meierijstad staat te gebeuren. In twee concrete, vergelijkbare gevallen is ze gemeenten te hulp geschoten om ongewenste ontwikkelingen te voorkomen en dat ging echt niet om klein geld. Er staat het college niets in de weg om met de provincie in overleg te gaan.

Een politieke opdracht
U kent vast de gevleugelde uitspraak: de politiek is nu aan zet. Dat is ook nu het geval. Puur op basis van technisch-inhoudelijke of procedurele argumenten een besluit nemen, daarmee kom je er niet. De opdracht is om op basis van een visie op de ontwikkeling van de veehouderij een besluit te nemen. Meierijstad heeft die nog niet uitgewerkt, maar uit de verkiezingsprogramma’s kunnen we her en der wel wat afleiden. Dat zou dus een ’nee’ moeten worden tegen dit voorstel.
Raadsleden functioneren in een duaal stelsel, waarin raad en wethouders andere verantwoordelijkheden hebben. Daarom hoop ik vurig dat een meerderheid van de raad gezondheid en sociale cohesie zo zwaar laten wegen dat ze willen voorkomen dat er een nieuw te vestigen megastal in Nijnsel verschijnt.

De opdracht aan het college
Dat er iets moet gaan gebeuren in Meierijstad is duidelijk. De raad zou het college de volgende opdracht kunnen geven:
Ga met de varkenshouder in overleg. Een normaal bedrijf is geen probleem, een megastal wel. Waarom zo’n bedrijf terwijl dat voor een goed inkomen en een goede toekomst absoluut niet nodig is;
Ga met de provincie in overleg over de te verwachten claim. De provincie zal de wethouder zeker welkom heten;
Ontwikkel een heldere visie op de veehouderij die past bij de Mijlpalen van Meierijstad en handel daar naar.

Willem van Laarhoven, PvdA Meierijstad