Bij twijfel niet inhalen: stoppen met glyfosaat

De meningen over glyfosaat zijn verdeeld. PvdA Meierijstad heeft een gezonde argwaan tegenover het middel. Anderen, zoals (vertegenwoordigers van) de gebruikers zijn juist fel voorstander en laten dat in reacties op onze berichten op onder andere facebook graag weten.
Ons standpunt over glyfosaat kunnen we goed onderbouwen. We hebben ons namelijk verdiept in glyfosaat. De geschiedenis, de werking en de risico’s. Het is wel een beetje een technisch verhaal, daarvoor onze excuses.
Onze conclusie is, kortgezegd, glyfosaat is geen wondermiddel en wij maken ons ernstige zorgen over de gevolgen voor mens en natuur bij het gebruik ervan. Liever niet gebruiken dus!

Motie “Gemeentegrond, schone grond”
Deze motie, geïnitieerd door Hart en in de raad besproken op 24 juni 2021, haalde het jammer genoeg nét niet. Hart, SP, Hier, D66 en PvdA waren voor (16 stemmen). CDA, VVD, Lokaal, Lijst Blanco en Gemeentebelang waren tegen (19 stemmen).
Sikko Oegema, fractievoorzitter, verwoordde het als volgt: “Het werd beschouwd als een vinding die “eens in de 100 jaar werd gedaan”. Zoiets als de uitvinding van Internet. Of van asbest, of het middel softenon. En we weten allemaal hoe dat heeft uitgepakt. Het bleek gevaarlijker dan gedacht.” En dat laatste is, wat ons betreft, ook met glyfosaat aan de hand.
Lees hier de inbreng van Sikko tijdens het raadsdebat: Glyfosaat bijdrage Sikko Oegema 24 juni 2021.

Glyfosaat in de jaren ’80: een ‘eens in de eeuw uitvinding’
In de jaren ‘80 kwam glyfosaat op de markt en men dacht een zeer bijzonder herbicide (onkruidverdelger) te hebben ontwikkeld dat een aantal andere, meer schadelijke herbiciden zou kunnen vervangen. Een ‘eens in de eeuw vinding’ werd het wel genoemd. Tegelijkertijd werd, naar goed gebruik in de westerse wereld, wetenschappelijk onderzoek gestart om er zeker van te zijn dat het inderdaad geen schade kon doen aan mens en milieu.

Op basis van de eerste onderzoeken (1989) werd geconcludeerd dat glyfosaat en zijn metabolieten (afbraakproducten) zeer snel in de bodem werden afgebroken. In 1992 werd nogmaals geconcludeerd dat het snel werd afgebroken, geen nawerking in de bodem had, niet uitspoelde en niet vluchtig was. Mits juist toegepast zou er geen enkel probleem zijn voor het milieu.

Glyfosaat tóch niet zo veilig als gedacht
In 1991 classificeerde de EPA (Environmental Protection Agency) in de VS glyfosaat als niet kankerverwekkend. Op basis van oncologisch onderzoek in 2001 in Zweden werd echter geconstateerd dat glyfosaat mogelijk toch wel kankerverwekkend zou kunnen zijn. Na nog veel meer onderzoeken veranderde in 2016 de mening over de mogelijk schadelijke bijwerkingen van glyfosaat: het zou in het milieu accumuleren (opstapelen) en toxisch (giftig) kunnen zijn.

In 2005 werd op basis van onderzoek verondersteld dat, afhankelijk van de bodemstructuur, glyfosaat en het afbraakproduct AMPA konden uitspoelen naar het oppervlaktewater en zo een potentieel risico konden vormen voor het aquatisch milieu (water). In 2009 werd in een onderzoek geconcludeerd dat de schadelijkheid afhankelijk is van de verwerking door de planten nadat het was opgenomen. De afbraaksnelheid kan flink afnemen en de persistentie (weerstand) tegen afbraak in de bodem kan wel tot zes keer hoger worden.

Daarnaast bleek in 2008 en 2009 dat resten glyfosaat, en met name de metaboliet AMPA, ook na langere tijd nog in de bodem terug te vinden waren. Ondanks de tegengeluiden vanuit de chemische industrie bleek uitspoeling toch een punt van aandacht. De kans op uitspoeling, waardoor resten in het grondwater terecht kunnen komen, leek groter in bodems die zwaarder bemest waren.

In 2012 werd op basis van onderzoek geconcludeerd dat glyfosaat gevolgen had voor de werking van bepaalde organen bij ratten. Ook in 2016 werd uit onderzoek duidelijk dat glyfosaat effecten had op het metabolisme, de organen en de enzymwerking bij (onderzoeks)ratten. In 2018 werd opnieuw weefselschade bij ratten vastgesteld. Aangezien ratten qua metabolisme en orgaanopbouw sterk vergelijkbaar zijn met mensen worden ze voor dit onderzoek vaak gebruikt om een inschatting te kunnen maken van mogelijke effecten voor mensen.

In 2017 werd in Mexico in drinkwater en drinkwater in flessen glyfosaat gevonden als gevolg van bovenmatig gebruik van glyfosaat ten teken dat het onder bepaalde omstandigheden wel degelijk uit kan spoelen naar dieper grondwater. Ook werd uit onderzoeken in 2018 steeds duidelijker dat het bodemleven door glyfosaat wordt beïnvloed.

In de wijn
Mede op basis van verfijnde onderzoeks- en analysetechnieken worden steeds meer effecten zichtbaar. In 2019 werden met een onderzoek in Finland in eerste instantie de effecten op enkele micro-organismen in de bodem niet gevonden. Maar in 2020 werd op basis van onderzoek juist gezien dat glyfosaat in drinkwater neurotoxische effecten zou kunnen hebben op organen die nog in ontwikkeling zijn en in 2021 dat het ecologisch evenwicht in mariene milieus (water) door glyfosaat kan worden beïnvloed. Zo kan er sprake zijn van verschuiving van de verhoudingen tussen het aantal en de soorten micro-organismen. Dat er recent glyfosaat is aangetroffen in wijn van verschillende supermarkten, stelt ons ook niet gerust.

Glyfosaat wordt opnieuw onderzocht in Europa
De Europese Commissie heeft in 2017 (opnieuw) een vijfjarige goedkeuring voor glyfosaat verleend. Het is momenteel goedgekeurd voor gebruik in de EU tot 15 december 2022. Dit betekent dat het tot die datum kan worden gebruikt, op grond van het feit dat het door de nationale autoriteiten de toepasing is goedgekeurd. Inmiddels is de EFSA (Eurpean Food and Safety Authority) gestart met de voorbereidingen van de nieuwe beoordeling. Daarbij worden alle nieuwe wetenschappelijke inzichten meegewogen. Dat neemt niet weg dat individuele landen zelf aanvullende maatregelen kunnen nemen als ze denken mens en milieu beter te moeten beschermen.

Het is goed dat de Europese commissie opnieuw onderzoek laat uitvoeren. Er zijn namelijk talloze onderzoeken die niet allemaal dezelfde kant uitwijzen of anders geïnterpreteerd kunnen worden. En er zijn veel en grote belangen in het spel. Niet voor niets bemoeit de ZLTO zich fel met dit onderwerp en dus ook met ons standpunt.

PvdA Meierijstad: vermijd het gebruik van glyfosaat zoveel mogelijk!
Aangezien sinds de introductie wereldwijd enorme hoeveelheden glyfosaat zijn gebruikt en de hoeveelheden in het milieu (bodem en water) sterk zijn toegenomen, in combinatie met de mogelijke negatieve effecten en de vele onzekerheden, moet het gebruik van glyfosaat naar het oordeel van de PvdA zoveel mogelijk worden vermeden. Bij twijfel…niet inhalen!

Afbeelding van Євген Литвиненко via Pixabay