Denk over de grenzen heen

Aan de vooravond van de verkiezingen voor de nieuwe gemeente Meierijstad een serie over markante PvdA’ers uit Meierijstad. In deel 4 Mart Smits. Smits? Die was toch weg?

“Met Meierijstad komt er een groter speelveld. Dat biedt ook meer mogelijkheden om als college te sturen: welke functies wil je waar hebben. Laat Sint-Oedenrode groen blijven, laat daar de Dommel meanderen. Als je industrie moet herbergen, kies dan voor de terreinen van Veghel en Schijndel, laat ze aaneengroeien. Denk over de huidige dorpsgrenzen heen. Voer dus ook geen oeverloze discussie over de vraag of elke kern een theater moet hebben.”

Aldus een advies van Mart Smits, vijftien jaar wethouder in Veghel, tot begin 2005. Gezicht van de Partij van de Arbeid, die hij sinds de oprichting van de afdeling in 1978 diende. Nadien nog even van Hart voor Veghel. Hij stond aan de wieg van die lokale partij, waarin PvdA en andere progressieve krachten zich in 2002 verenigden.

Drie jaar later stapte Smits op als wethouder. Akkefietje over een rondweg voor kerkdorp Erp was daar debet aan. Nou vooruit, het was wel meer dan een akkefietje, een miljoenendebat. Over afscheid gesproken: vorig jaar leverde hij zijn lidmaatschap van de PvdA in. Vanwege het beleid van ‘zijn’ regeringspartij, zegt hij. “Bijna alle voorzieningen voor mensen met een arbeidsbeperking zijn afgebroken. Dat kan ik hier niet uitleggen, dat kan ik nergens uitleggen.”

Paraplu

Hier is in dit geval Oss, waar Smits (65) op het moment van gesprek zijn laatste werkzame dagen beleeft als directeur van Kringloopbedrijven Maasland. Die hebben, aldus het jaarverslag, onder meer de doelstelling: werkgelegenheid creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het brengt zijn politieke pijn heel dichtbij.

Dus ja, hij is weg bij de PvdA. De Veghelaar weet ook nog niet wat hij in november gaat stemmen. Er waren meer pijnpunten, er waren wissewasjes met het Haagse kader, nou ja wissewasjes. “Het hart klopt nog wel links.”

Ondanks de verwijdering constateert Smits: “De PvdA is bij uitstek geschikt om als een paraplu boven Meierijstad te hangen. Bij het CDA menen ze bijvoorbeeld dat alle kernen gelijkwaardig vertegenwoordigd moeten zijn. Onzin, kies voor kwaliteit, zeg ik. Kijk waar de visie zit. Peter Roozendaal, jarenlang wethouder voor de PvdA in Schijndel, was dé autoriteit in deze regio op het gebied van zorg. Zijn zoon Menno doet het nu in zijn spoor prima als wethouder. Hij is lijsttrekker: ambitieus, goedgebekt, heeft de inhoud. Kijk, met die Roozendaals verschil ik niet van mening. Ik heb afscheid genomen van de PvdA vanwege het landelijk beleid.”

Stabiel

In Schijndel is de PvdA sinds 1986 een stabiele factor in het bestuur. “Schijndel is natuurlijk een echt arbeidersdorp, Veghel meer een agrarische gemeente die enorm is geïndustrialiseerd. Er komen veel mensen uit de regio naar toe om te werken, niet om te wonen. Dus zijn ze elders actief, stemmen in hun woonplaats.”

In zijn wethoudersperiode van 1990 tot 2005 heeft Smits Veghel zien groeien. “De Veghelaren weten niet half hoe rijk ze zijn. Goeie voorzieningen, beperkte werkloosheid. Uden is ooit aangewezen als groeigemeente en moest mensen van heinde en ver bergen. Bij ons groeide eerst en vooral de werkgelegenheid. Dat is toch een ander scenario. Wij konden ook, dat durf ik gerust te stellen, het beste sociale beleid van de regio voeren. In alle opzichten. Het was mijn portefeuille, ik was er dik tevreden mee. Welzijn, gezondheidszorg, ook allemaal goed geregeld. Waarom? Het kwam door collegiaal bestuur. Elkaar iets gunnen in het college, samen voorop. Dat is o zo belangrijk.”

Uden

Indertijd was hij hartstochtelijk pleitbezorger van een fusie met Uden. Natuurlijke partner van Veghel, zegt Smits. Maar de liefde was niet wederzijds. “Er kwam slechts tegenwerking.” Als gevolg is nu Meierijstad actueel. “Uden gaat er enorme spijt van krijgen. Het komt alleen te staan.”