Iedereen heeft belang bij een beschermd stads- of dorpsgezicht!

Vanwege ernstige verloedering van een pand met een cultuurhistorisch karakter in het centrum van Sint-Oedenrode, deed een inwoner bij de gemeente een verzoek tot handhaving om erger te voorkomen. Hij kreeg nul op het rekest. Rekent de bureaucratie een burger af op zijn betrokkenheid?

Excessenregeling
Nederland heeft ruim 400 gebieden met een bijzonder cultuurhistorisch karakter, ook wel ‘beschermd stads- of dorpsgezicht’ genoemd. Dat geldt ook voor het centrum van Sint-Oedenrode. Verloedering daarvan kan ergernis opwekken. Het kan bewoners en (winkelende) bezoekers storen en weghouden. Bij panden die langdurig leeg staan, is het risico van verloedering groter.
Omdat er sprake was van ernstige verloedering van een pand het centrum van Sint-Oedenrode, vroeg een bezorgde inwoner het college actie te ondernemen tegen dit zogeheten ‘exces’ en deed daarbij een beroep op de zogenoemde ‘excessenenregeling’.

Alleen in geval van ernstige maatschappelijke en bestuurlijke onaanvaardbaarheid toetst het college aan deze regeling. De betreffende inwoner kreeg echter te horen dat zijn verzoek tot handhaving niet ontvankelijk was, omdat de gemeente hem niet als belanghebbende ziet. Om een verzoek in te kunnen dienen, moet de verzoeker namelijk een belanghebbende zijn volgens artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Daarvoor dient hij een voldoende objectief en actueel, persoonlijk belang te hebben dat hem onderscheidt van anderen. Zijn persoonlijk belang moet rechtstreeks worden geraakt door de regel die wordt overtreden. Het college oordeelde dat daar hier geen sprake van is. Maar is dat wel terecht?

Algemeen belang of persoonlijk belang?
Erfgoed is iets wat we waarderen, waar we ons als burgers mee identificeren en wat we willen bewaren. Iedereen is wat ons betreft dan ook een belanghebbende als het om erfgoed gaat. De eerder genoemde eis, zoals opgenomen in de Awb, om daarin onderscheidend te zijn van anderen, is wat ons betreft dus een onzinnige eis als er erfgoed in het spel is.

Daarnaast vindt de gemeente het belangrijk dat burgers bijdragen aan de verbetering van de woonomgeving. De gemeente vraagt burgers  bijvoorbeeld om mee te denken bij het opstellen van  de nieuwe centrumvisie. Wat ons betreft is het in actie komen om verloedering  van een mooi dorpsgezicht tegen te gaan, vergelijkbaar. Dan is het jammer dat de oproep van een betrokken burger als ‘niet ontvankelijk’ wordt gezien.

Visie van de PvdA
De PvdA is van mening dat bescherming van belangrijke (cultuur-historische) gebouwen en objecten in de kernen maar ook in het buitengebied, in ieders en dus in ons algemeen belang is. Dan is een proactieve inzet van zowel burgers als gemeente zeer gewenst.

Als de huidige wet- en regelgeving te weinig mogelijkheden biedt voor burgers om actief bij te dragen, dan moeten we naar andere mogelijkheden zoeken. De Awb kunnen we niet aanpassen, maar we kunnen bijvoorbeeld in de uitwerking van de Omgevingswet wat doen. Immers, in het kader van de Omgevingwet kan de gemeente de spelregels van participatie door burgers grotendeels zélf bepalen.

Een andere optie is om in de gemeentelijke erfgoedverordening meer toegankelijke regels op te nemen voor burgers om de gemeente te kunnen vragen actie te ondernemen als ze iets signaleren dat naar hun oordeel een beschermd stads- of dorpsgezicht bedreigt.